Een betegelde tuin is praktisch in onderhoud, en je kunt zo je auto naast je voordeur parkeren. Betontegels hoef je niet te schoffelen, dat scheelt. Maar te weinig mensen realiseren zich de nadelen van een betegelde tuin. Op stedelijk niveau zijn de gevolgen meetbaar negatief voor het leefklimaat.
Lokale overheden besteden hier steeds meer aandacht aan, maar de tuinen van de Nederlandse huishoudens bevatten steeds meer steen en steeds minder groen.Uiteraard hebben overheden niets te zeggen over de wijze waarop mensen hun tuin inrichten. Als we de verstening willen tegengaan, zullen we dus een beroep moeten doen op de verantwoordelijkheid van tuineigenaren zelf.
Om die reden is het KBB samen met de Rijksuniversiteit Groningen, WUR-Alterra, KNNV, Vlinderstichting en anderen, het landelijke project Operatie Steenbreek gestart. Operatie Steenbreek is een landelijke samenwerkingsverband tussen groene kennisinstellingen, bedrijfsleven, overheid en burgers, met als doel de toenemende betegeling van particuliere tuinen tegen te gaan en zodoende het stedelijke leefklimaat te verbeteren.
Leefbaarheid in de stad
Groen speelt in de stad een belangrijke rol voor de leefbaarheid, in de breedste zin van het woord. Tegelijk staat het stedelijk groen onder grote druk. Door toenemende bebouwing neemt de openbare ruimte af, en particuliere tuinen worden in toenemende mate bestraat. Dit resulteert in verstening van het stedelijk gebied.
Deze verstening heeft aantoonbare gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving:
- Verstening versterkt het stedelijk hitte-eiland-effect: het gemeten temperatuurverschil tussen stad en buitengebied. Vooral in de zomer kan een verhoogde omgevingstemperatuur een negatief effect op de gezondheid van mensen, met name ouderen en zwakkeren.
- Verstening vermindert de ruimte voor biodiversiteit in de stad. Afname van het leefgebied van bijvoorbeeld de egel, vlinders, (wilde) bijen en andere insecten, heeft tevens een negatief effect op veel vogelsoorten en vleermuizen.
- Verstening speelt een belangrijke rol in de waterhuishouding. Door het aanbrengen van verharding vermindert de doorlaatbaarheid van de bodem voor water. De versnelde afvoer van regenwater leidt tot overbelasting van het riool.
- Verstening zorgt voor verminderd vasthouden van een deel van het winterse neerslagoverschot door planten, waardoor er in tijden van droogte minder water beschikbaar is.
- Verstening heeft een negatief effect op de luchtkwaliteit, met name de concentratie fijn stof.
- Een groene leefomgeving werkt stressvernminderend, en heeft een algemeen positief effect op de gezondheid en het welzijn van de mens.
Samen vergroenen
Met Operatie Steenbreek beogen we de verstening in de Nederlandse tuin een halt toe te roepen. Uniek is dat we daarvoor de synergie tussen lokale overheden, bedrijfsleven, inwoners, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen zoeken, versterken en benutten. Zo kunnen we de verharding van onze tuinen stoppen. Bedrijven als hoveniers en tuincentra kunnen zorgen voor producten die de nadelige gevolgen opheffen zonder dat tuinbezitters hoeven in te leveren op hun eigentijdse wensen en comfort. Gemeenten en waterschappen kunnen daar de voordelen van plukken via een beter stadklimaat en minder kosten voor de regulering van de waterafvoer.
Icoonsteden
In het kader van Operatie Steenbreek zijn in eerste instantie 5 Iccoonsteden gekozen, waar Operatie Steenbreek vanaf 2015 van start zal gaan. Leeuwarden is een van de Icoonsteden, net als Groningen, Den Haag, Amersfoort en Eindhoven.
In iedere stad richten we een netwerk op van overheden, maatschappelijke organisaties, burgers, kennisinstellingen en bedrijven. We richten ons daarin op een aantal activiteiten:
Kennis en onderwijs
- Wat is de omvang van verhard oppervlak in de steden en hoe ontwikkelt deze zich?
- Wat zijn de oorzaken voor de verharding (gebouwen, openbare ruimte, private tuinen) en wat is ieders aandeel?
- Hoe erg is het, wat zijn de effecten van deze ontwikkelingen, zowel positief als negatief en zijn er argumenten te vinden om maatregelen te nemen?
- Hoe kunnen we tuineigenaren bereiken en trend om keren?
- Welke factoren zetten mensen aan om hun tuin te verstenen, dan wel om hun tuin te vergroenen.
- Hoe kunnen we grote groep particulier tuinbezitters (niet alleen degene met groene vingers/motieven) bereiken, bewust maken en groene handelingsperspectieven bieden?
- Uitwisseling kennis en ervaringen in de lokale netwerken.
- Verschillende belanghebbenden voorzien van informatie.
Meer informatie, zie: http://www.hetkbb.nl/projecten/operatie-steenbreek
