Een jaar geleden werd Operatie Steenbreek officieel gelanceerd, een initiatief dat burgers aanspoort hun tuin te vergroenen in plaats van te bestraten. Verstening vermindert namelijk biodiversiteit en werkt wateroverlast in de hand. Vitale Groene Stad maakt met voorzitter Wout Veldstra de balans op van een jaar actievoeren.
‘Een jaar onderweg, maar het onderwerp speelt al langer’, zo begint Veldstra zijn verhaal. ‘Een jaar of vier geleden hadden we het er al over, toen ik nog stadsecoloog was bij de gemeente Groningen. Onder biologen werd gesproken over de trend waarbij bloemen, planten en gras in particuliere tuinen steeds vaker plaatsmaken voor betontegels of andere verharding. Erg onderhoudsarm, maar op lange termijn werk je een aantal negatieve ontwikkelingen in de hand. In 2013 zijn we in drie Groningse wijken gaan meten en de conclusies logen er niet om.’
Gevolgen
‘De temperatuur in de wijken was met een paar graden toegenomen in vergelijking met eerdere metingen. Niet gek, als je je bedenkt dat steen en beton warmte vasthouden, ook als de zon al weg is. Een paar graden lijkt niet veel, maar toch is er een duidelijke correlatie tussen die stijging en het aantal mensen – voornamelijk ouderen – dat als gevolg daarvan bezwijkt. Ook daalt de biodiversiteit in steden als gevolg van bestrating van tuinen; in feite sluit je de bodem af, waardoor dieren onder de grond niet naar boven kunnen en vice versa. Vogels, maar ook egels zijn voor hun voedsel af hankelijk van het bodemleven waar ze nu niet meer bij kunnen.’
Waterhuishouding
‘De meest zichtbare en wellicht meest urgente reden om de tuin te ontdoen van tegels is het effect op de waterhuishouding’, vervolgt Veldstra. ‘Tuinen fungeren als natuurlijke buffer voor de enorme hoeveel regenwater die tijdens een hoosbui naar beneden komt. Als dat water niet weg kan via de grond komt alles meteen in de riolering terecht, die niet berekend is op al dat extra water. Gevolg: wateroverlast door ondergelopen straten en kelders. Als de klimaatverandering doorzet, met meer extreme hoosbuien tot gevolg, dien je als stad een buffer te hebben. Tuinen zijn daarbij van groot belang.’
Ambitie Operatie Steenbreek
Tot zover de aanleiding. Is de operatie tot dusver succesvol? Veldstra: ‘Bij de start zijn tien Nederlandse gemeenten aangehaakt. Zij gaan hun burgers voorlichten en wij bieden hen de tools in de vorm van een kennisbank, tweejaarlijks een bijeenkomst en een team van experts die advies geven over tuininrichting en onderhoud. Momenteel gaat het om de gemeenten Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Amersfoort, Eindhoven, Maastricht, Leiden, Leiderdorp, Haarlem, Tilburg en Nijmegen.’ In de tussentijd zijn daar Rijswijk, Zaanstad en waterschap Vallei en Veluwe aan toegevoegd.’
Bewustwording is het belangrijkste doel
We zijn inmiddels getransformeerd naar stichting en benaderen regelmatig nieuwe gemeenten om mee te doen. Het belangrijkste doel is bewustwording bij burgers, die we als belangrijkste doelgroep zien.’ Veldstra wil dat in 2016 het aantal aangesloten gemeenten minimaal verdubbeld is. ‘We merken dat er soms nog een drempel is, voornamelijk ingegeven door financiële overwegingen. Gemeenten die meedoen met Operatie Steenbreek betalen een vast bedrag per jaar, waarmee wij de organisatie optuigen en nieuwe initiatieven ontplooien. Een van die initiatieven betreft de samenwerking met Groei & Bloei, dat verantwoordelijk is voor de organisatie van de Nationale Tuinweek. Onder het motto “tegel eruit, plant erin” ruilen bezoekers bij Intratuin hun stenen tegen een mooie plant en vergroenen zo hun tuin.’
Bron: Vitale Groene Stad
